ΦΟΙΤΗΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΕΝΤΑΞΗΣ
Στο Τμήμα Ένταξης φοιτούν μαθητές με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (ε.ε.α.), για ορισμένες μόνο ώρες την εβδομάδα. Πρόκειται στην πλειοψηφία τους για μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες, προβλήματα συμπεριφοράς και χαμηλή σχολική επίδοση. Στα Τμήματα Ένταξης μπορούν να φοιτούν και μαθητές χωρίς γνωμάτευση από διαγνωσιτκό φορέα (ΙΠΔ, ΚΕΔΔΥ), μετά από τη σύμφωνη γνώμη του σχολικού συμβούλου Ειδικής Αγωγής. Από τους μαθητές με αναπηρία ή ε.ε.α που φοιτούν στις κανονικές τάξεις, ο εκπαιδευτικός του Τ.Ε. προτείνει ορισμένους (ο μέγιστος αριθμός -σύμφωνα με το Ν.3699/2008- είναι 12 μαθητές) για υποστήριξη στο Τ.Ε., ανάλογα με τη σοβαρότητα των ε.ε.α τους, την ανάγκη για εξειδικευμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, την ηλικία και την τάξη στην οποία φοιτούν και ανάλογα με τον αριθμό των μαθητών που έχει τη δυνατότητα να υποστηρίξει αποτελεσματικά (ΦΕΚ Β 449/2007, σ. 9390).
Η εκπαίδευση στο Τμήμα Ένταξης διαφοροποιείται ανάλογα με την αναπηρία ή την ε.ε.α. των μαθητών που φοιτούν σ’ αυτό. Βασίζεται στην άτυπη εκπαιδευτική αξιολόγηση που κάνει ο δάσκαλος της ειδικής αγωγής, λαμβάνοντας υπόψη και τις προτάσεις των εκπαιδευτικών της γενικής τάξης, αλλά και τη διάγνωση που προέρχεται από ιατροπαιδαγωγική υπηρεσία (ΙΠΔ) ή από το ΚΕΔΔΥ κι η οποία μεταξύ άλλων βασίζεται και σε ψυχο-διαγνωστικά τεστ. Η άτυπη εκπαιδευτική αξιολόγηση περιλαμβάνει τη διδακτική αξιολόγηση που αφορά όχι μόνο στην αξιολόγηση του μαθητή, αλλά και στην αξιολόγηση του διδακτικού περιβάλλοντος που διαμορφώνεται από παράγοντες της τάξης, της διδασκαλίας και των διδακτικών υλικών και μέσων. Με βάση την εκπαιδευτική αξιολόγηση, τις εισηγήσεις και προτάσεις του ΚΕΔΔΥ καθορίζονται οι εκπαιδευτικοί στόχοι και σχεδιάζεται το εξειδικευμένο πρόγραμμα του μαθητή από τον εκπαιδευτικό του Τμήματος Ένταξης.
Η διδασκαλία στο Τμήμα Ένταξης μπορεί να γίνεται «ένας προς έναν» μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή ή να λαμβάνει χώρα σε ολιγομελείς ομάδες μαθητών. Οι μαθητές με αναπηρία ή ε.ε.α. που φοιτούν στο Τμήμα Ένταξης είναι σαφώς λιγότεροι σε αριθμό από αυτούς της Γενικής Τάξης, ενώ οι ρυθμοί διδασκαλίας και μάθησης είναι πιο χαλαροί και πιο αργοί από τους αντίστοιχους της Γενικής Τάξης, χωρίς φυσικά να υφίσταται ανταγωνισμός μεταξύ των μελών της ομάδας. Στο Τμήμα Ένταξης χρησιμοποιούνται πάρα πολλά εποπτικά μέσα και εναλλακτικοί τρόποι μάθησης, όπως παιδαγωγικό παιχνίδι, δραματοποίηση, μάθηση με υπολογιστή, διδασκαλία με χρήση αντικειμένων και εν συνεχεία μετάβαση στο εικονικό και συμβολικό επίπεδο. Η διδακτέα ύλη επιλέγεται και διαμορφώνεται από τον εκπαιδευτικό του Τ.Ε. μετά από τροποποιήσεις και προσαρμογές σε εγχειρίδια και στο υλικό που έχει συγκεντρώσει (βιβλία, ασκήσεις, κάρτες, κ.τ.λ) και δεν διατάσσεται κατά τάξη, βαθμίδα ή ηλικία, όπως συμβαίνει με το Εθνικό Αναλυτικό Πρόγραμμα, αλλά οργανώνεται σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε μαθητή (εξατομικευμένο πρόγραμμα). Κάποιες φορές ο εκπαιδευτικός του Τ.Ε. χρησιμοποιεί το υλικό της γενικής τάξης, όπως το βιβλίο του μαθητή και το τετράδιο ασκήσεων, για να βοηθήσει το μαθητή να καλύψει τα «κενά» του και να φτάσει το επίπεδο που απαιτείται από το Α.Π. της Γενικής Τάξης όπου φοιτά. Άλλες όμως φορές χρησιμοποιεί εντελώς διαφορετικό εκπαιδευτικό υλικό, όπως λίστες για γρήγορο διάβασμα, ασκήσεις ανάγνωσης για κατανόηση, ασκήσεις για τονισμό, για ορθή γραφή, κ.τ.λ. Ο εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής μπορεί να χρησιμοποιεί και το Πλαίσιο Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών Ειδικής Αγωγής (ΠΑΠΕΑ, Π.Δ 301/1996) με τα σχετικά διδακτικά εγχειρίδια («Δραστηριότητες Μαθησιακής Ετοιμότητας» και «Βιβλιοτετράδια του μαθητή») ή τα Αναλυτικά Προγράμματα Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (Π.Ι., 2003) και τα Διαφοροποιημένα Α.Π.Σ. για μαθητές με αναπηρία ή ε.ε.α. (Π.Ι., 2004).
Πηγή: Teacher Collaboration
Πρωτόκολλο Συνεργασίας γενικής, ειδικής εκπαίδευσης και υποστηρικτικών θεσμών
Αδριανός Γ. Μουταβελής, Σχολικός Σύμβουλος 4ης Περιφέρειας Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης
Σε πρακτικό επίπεδο, ενδιαφέρει όλους το ξεκαθάρισμα αυτής της σχέσης. Για παράδειγμα, πότε και με ποιον τρόπο πρέπει να κληθεί ο Σχολικός Σύμβουλος της Γενικής ή της Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης; Με ποιον τρόπο, πώς, πότε μπορούμε να παραπέμψουμε ένα μαθητή στο ΚΕΔΔΥ;
Θεωρούμε ότι θα είμαστε ικανοί να προχωρήσουμε στην ποιοτική παρέμβαση και υποστήριξη μόνο όταν θα είναι πλήρως ξεκαθαρισμένο σε όλους τους εμπλεκόμενους το πλαίσιο της μεταξύ μας συνεργασίας.
Αυτές οι σκέψεις στηρίζουν την άποψη για τον επιτακτικό χαρακτήρα της διευθέτησης των παραπάνω κι εκεί εστιάζει η δημιουργία του συγκεκριμένου Πρωτόκολλου Συνεργασίας. Ήδη, αρκετές εκπαιδευτικές περιφέρειες ανά τη χώρα το χρησιμοποιούν με ιδιαίτερα ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Το παρόν πόνημα προσπαθεί με απλό, δομημένο τρόπο να καθοδηγήσει, διευκολύνοντας από το βάρος της γραφειοκρατίας. Ταυτόχρονα, στηρίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες: τις προβλεπόμενες από το νόμο διαδικασίες, την οικοσυστημική προσέγγιση, καθώς και τις κοινές εμπειρίες της μεταξύ μας συνεργασίας.
Τα τέσσερα επίπεδα αναλύονται ως εξής:
Α΄ επίπεδο (ενδοσχολική αντιμετώπιση): Ένα είδος συμπεριφοράς του μαθητή, προβληματίζει τον εκπαιδευτικό και γίνεται προσπάθεια να αντιμετωπιστεί από τον τελευταίο, πάντα με την αρωγή της οικογένειας. Σε επόμενη φάση (Α2 επίπεδο), εμπλέκεται ο εκπαιδευτικός του Τμήματος Ένταξης (Τ.Ε.), όπου αυτό υφίσταται. Ζητείται η γνώμη του, διαμορφώνεται κοινή αντιμετώπιση εντός της κοινής τάξης. Αν η κατάσταση δεν αμβλυνθεί, γίνεται συγγραφή της Περιγραφικής Παιδαγωγικής Έκθεσης (Π.Π.Ε.) από τους δύο εκπαιδευτικούς και περνούμε στο Β΄ επίπεδο.
Β΄ επίπεδο (ενδοσχολική αντιμετώπιση): Σε αυτό το επίπεδο, εμπλέκονται επιπλέον ο Διευθυντής ή Προϊστάμενος της σχολικής μονάδας καθώς και ο σύλλογος διδασκόντων. Ζητείται η γνώμη τους, διαμορφώνεται κοινή αντιμετώπιση εντός της σχολικής μονάδας. Ταυτόχρονα εμπλουτίζεται η Π.Π.Ε. από τον εκπαιδευτικό της τάξης και του Τ.Ε. Ενημερώνεται τηλεφωνικά, ο Σχολικός Σύμβουλος Γενικής Αγωγής.
Γ΄ επίπεδο (παρέμβαση Σχολικού Συμβούλου Γενικής Αγωγής): Όταν δεν έχει επιτευχθεί η αναμενόμενη συμπεριφορά, καλείται ο Σχολικός Σύμβουλος γενικής αγωγής της οικείας περιοχής. Από τον εκπαιδευτικό της τάξης και του Τ.Ε., με την αρωγή στα σημεία που θα χρειαστεί, του Σχολικού Συμβούλου γενικής, σχεδιάζεται και εφαρμόζεται Βραχύχρονο Πρόγραμμα Παρέμβασης (Β.Π.Π.) για μια περίοδο 4-8 εβδομάδων. Ταυτόχρονα εμπλουτίζεται η Π.Π.Ε. από τον εκπαιδευτικό της τάξης και του Τ.Ε.
Δ΄ επίπεδο (παρέμβαση στα πλαίσια της Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης): Αν παρόλα αυτά, ο στόχος του Β.Π.Π. δεν επιτευχθεί, ο Σχολικός Σύμβουλος γενικής αγωγής μετά από συνεργασία με το Σχολικό Σύμβουλο ειδικής αγωγής και το ΚΕΔΔΥ προτείνει, την παραπομπή του παιδιού στο ΚΕΔΔΥ (εφόσον το παιδί δεν έχει ήδη γνωμάτευση από άλλο πλαίσιο).
Ο Διευθυντής ή Προϊστάμενος της σχολικής μονάδας έρχεται σε επαφή με το ΚΕΔΔΥ μεταφέροντας τηλεφωνικά το αίτημα παραπομπής. Πληροφορεί για την άποψη του Σχολικού Συμβούλου γενικής ή ειδικής (εάν συνηγορεί με την παραπομπή ή όχι). Στη συνέχεια, καλεί το γονέα να κάνει αυτοπροσώπως, αίτηση στο ΚΕΔΔΥ.
Το ΚΕΔΔΥ ζητά από το Διευθυντή την αποστολή με διαδικασία εμπιστευτικού εγγράφου ή fax του Π.Π.Ε. και του Β.Π.Π. και προχωρά στη διαδικασία διάγνωσης και αξιολόγησης.
Τα παραπάνω επίπεδα συνεργασίας, ακυρώνονται αυτομάτως και προχωρούμε άμεσα στο τέταρτο επίπεδο καλώντας το Σχολικό Σύμβουλο γενικής αγωγής και εκείνος το Σχολικό Σύμβουλο ειδικής αγωγής ή το ΚΕΔΔΥ, όταν υπάρχει μια δυναμική συμπεριφορά ή γεγονός (π.χ. εναντιωματική προκλητική συμπεριφορά, επιθετικότητα, αυτισμός) που χρήζει άμεσης παρέμβασης. Διατηρείται μόνο η συγγραφή της Π.Π.Ε. από τους εκπ/κους της τάξης και του Τ.Ε.
Επιπλέον, στην περίπτωση ύπαρξης γνωμάτευσης ή πλαισίου υποστήριξης (π.χ. Νοσοκομειακή μονάδα, Ιατροπαιδαγωγικό, ΚΕΔΔΥ) η σχολική μονάδα ζητεί από αυτούς, από το Β’ Επίπεδο, άμεση σύνδεση και υποστήριξη για κοινές ενέργειες, με ταυτόχρονη πληροφόρηση του Σχολικού Συμβούλου γενικής.
Υπενθυμίζεται κι εδώ ότι η διαδικασία παρέμβασης με εμπλοκή της Ειδικής Εκπαίδευσης (εκπαιδευτικός Τμήματος Ένταξης, αντίστοιχος Σχολικός Σύμβουλος, ΚΕΔΔΥ) εννοείται πως αφορά σε μαθητές με διαταραχές και αντίστοιχες συνέπειες σε παιδαγωγικό και μαθησιακό επίπεδο, οι οποίες ξεφεύγουν δυναμικά από τα όρια της κανονικότητας. Με αυτή την έννοια, μαθητές με κοινωνικά, οικογενειακά, πολιτισμικά θέματα και τυχόν δευτερογενή χαμηλή επίδοση ή λιγότερο ήσυχοι από το αναμενόμενο, δεν αφορούν εν πρώτοις στην Ειδική Εκπαίδευση κι αυτού του είδους παρέμβασης.
